Ocena użytkowników: 5 / 5

Szczegóły: Opublikowano: 14 marzec 2010

rabunki wśród pszczół Rabunkiem nazywamy podbieranie przez pszczoły pokarmu innym rodzinom pszczelim i korzystanie z zapasów nagromadzonych w tych rodzinach. Rabunki obserwujemy najczęściej na wiosnę i jesienią. Jest to okres, kiedy nie ma pożytków w okolicy, bądź występują one w małych ilościach. Ustają one w okresie obfitości kwitnienia roślin dostarczających pszczołom nektar, rosę spadziową i spadź.

Nasilenie rabunku, wręcz napad na rodzinę rabowaną następuje, kiedy pierwszym napastnikom uda się zdobyć trochę pokarmu z ula rabowanego. Może ono doprowadzić do znacznych strat w pasiece. Dochodzi niekiedy do rabowania wszystkich rodzin, zaatakowanych także przez pszczoły z innych pasiek znajdujących się w promieniu 2 kilometrów.

Przy zmasowanym ataku najczęściej rabusie zabijają matkę z rodziny rabowanej. Zabicie matki ułatwia pszczołom podbieranie zapasów z ula rabowanego. Pszczoły rabowane przestają bronić gniazda, dostępu do ula, często łączą się z rabusiami i zachowują jak rabusie. Przy masowym napadzie pszczoły rabowane najczęściej osypują się z głodu.

Kiedy zauważymy, że w czasie przeglądu rodzin pszczelich pszczoły natrętnie cisną się do otwartego gniazda, należy natychmiast przerwać prace. Skoro nie jest to możliwe, należy otwarte gniazdo podczas przeglądu okrywać ścierką zwilżoną uprzednio w wodzie.

Niektóre rasy i odmiany pszczół charakteryzują się dziedziczną skłonnością do rabunków. Należy pamiętać, że zagrożenie rabunkiem w pasiece istnieje stale w okresie aktywności biologicznej pszczół. Często niewłaściwe postępowanie pszczelarza prowadzi do powstania rabunków. Na przykład: podkarmianie pszczół o zbyt wczesnej porze dnia, pozostawianie na pasiece plastrów z pokarmem, wykonywanie przeglądów rodzin w okresie bezpożytkowym, bądź podczas małych pożytków nektarowych, pozostawianie narzędzi, ramek na pasiece, itp.

Każdy pszczelarz powinien znać przyczyny rabunków, umieć w porę je rozpoznać i zapobiegać ich skutkom. Należy wiedzieć, że rabunek wywołują najczęściej następujące warunki:

pnie nadmiernie zagęszczone w okolicy ubogiej w pożytki
trzymanie w pasiece rodzin słabych lub bezmatecznych, które nie są w stanie obronić się przed rabusiami
pozostawianie w pasiece rodzin skłonnych do rabunków
pozostawianie gniazd niedostosowanych do siły rodzin, tj. zbyt obszernych
trzymanie szeroko otwartych wylotów w okresie bezpożytkowym
nieszczelne ule
długie i nieostrożne przeglądy rodzin w okresie bezpożytkowym
ramki, podkarmiaczki, dłuta, przekładki, rozrzucone okruchy wosku pozostawione na pasieczysku
ramki z miodem przenoszone w nieszczelnej transportówce
dokarmianie rodzin pszczelich w dzień, w czasie lotu pszczół

Jak zapobiegać rabunkom?

Na rabunek najczęściej narażone są rodziny słabe, z małą ilością pszczół strażniczek, małe odkłady. Wykonujemy zabiegi ułatwiające pszczołom obronę. Pierwsza czynność, to zmniejszenie wylotków ula do 1 cm. Dajemy także deseczkę osłonową na wylotek. Pszczoły z macierzaka wchodzić będą z boku osłony. Następnie należy znaleźć rodziny, które rabują. W tym celu pszczoły wylatujące z ula, podejrzane o rabunek, posypujemy mąką, cukrem pudrem, wapnem, bądź kredą.

Potwierdzeniem, że są to pszczoły rabujące jest pojawienie się ich na wylotkach rodzin rabowanych. Skoro rabunek przybierze formę gwałtownego napadu jest już trudny do opanowania i zlikwidowania.

Pszczoły rabujące łatwo jest rozpoznać. Krążą one bowiem wokół ula napadniętego chcąc dostać się do środka przez daszek, czy szczeliny w ścianach. Ich lot jest zygzakowaty, przeskakują z miejsca na miejsce i wydają brzęczący dźwięk. Rabusie wycierają włoski odwłoka, są więc ciemniejsze od pozostałych pszczół. Na mostku dochodzi do walki pszczół, przed wylotkiem na toczku widać martwe pszczoły. Rabujące pszczoły wychodzące z ula obciążone są pokarmem. Z trudem wzlatują w górę.

Rodzina rabowana jest rozdrażniona i zachowuje się agresywnie względem pszczelarza. Przy gwałtownym rabunku na ramkach z pokarmem widać podziurawiony zasklep, na dnie ula są okruchy wosku, pociętego suszu i resztki wyssanego czerwiu.

Co robić, aby zwalczyć rabunki?

Skuteczną metodą zwalczania rabunków jest przestawienie uli. Ul rabujący dajemy w miejsce ula rabowanego i na odwrót – ul rabowany w miejsce rabującego. Inną metodą jest wstawienie pszczołom rabującym podkarmiaczek z rzadkim syropem na noc i posypanie ramek tej rodziny trocinami z niezasklepionym pokarmem.

Najskuteczniejsze jednak jest wywiezienie rodzin rabujących poza teren lotu pszczół pasieki, tj. powyżej 3 kilometrów. Rabujący pień można też przytrzymać w piwnicy 2-3 dni, a następnie podkarmić syropem. Dobre rezultaty dają także zwężone do 1 cm wylotki uli i nałożenie na wylotek deseczki stanowiącej tunel, przez który nauczą się przechodzić pszczoły z macierzaka. Tunel umożliwia strażniczkom łatwiejsze zwalczanie rabusiów i utrudnia dostęp do gniazda.

Czasami mamy do czynienia z cichym rabunkiem, który nie jest zauważony przez pszczelarza. Na wylotku nie dochodzi do walki. Skoro nastąpi on jesienią dochodzi do osypania się tej rodziny z głodu w czasie zimowli. Nie znamy dokładnie przyczyn jego powstawania. Nie wiemy także kiedy i dlaczego dochodzi do cichych rabunków. Może mieć to związek z feromonami wydzielanymi przez pszczoły robotnice, np. z feromonem Nasonowa, służącym do znakowania gniazda i wejścia do niego. Podobieństwo zapachowe wydzielanego feromonu może powodować, że strażniczki nie odróżniają pszczół z ula rabowanego od rabujących.

Pszczoły nie bronią zdecydowanie gniazda także wówczas, kiedy rodzina pozbawiona została matki pszczelej bądź matka wydziela zbyt mało substancji matecznej. Rabusie z łatwością wchodzą do takiego gniazda.

Problem cichych rabunków wymaga badań, które potwierdziłyby bądź wykluczyły założone tezy.