Apiterapia

Apiterapia - nazwą tą określamy leczenie produktami pszczelimi. Dostarczane przez pszczoły produkty wpływają korzystnie na nasze zdrowie i leczą wiele schorzeń. Wartości odżywcze posiadają następujące produkty pszczele:

 

Problem lecznictwa produktami pszczelimi w Polsce to brak szczegółowych badań na wybranych grupach pacjentów, na podstawie których można było by jednoznacznie ustalić wpływ tych produktów na nasze zdrowie w konkretnym schorzeniu. Szczątkowe badania nie mają większego znaczenia. Z tych względów mówiąc o wpływie produktów pszczelich na nasze zdrowie najczęściej opieramy się na wieloletnich doświadczeniach i sporadycznych badaniach prowadzonych na pacjentach oraz na intuicji. Skład produktów pszczelich wskazuje jaki wpływ mogą one wywierać na ludzkie zdrowie i życie. Opieramy się jednak w dużej mierze na doświadczeniu oraz na wiedzy ogólnej z zakresu żywienia. Lekarzom łatwiej jest stosować leki, które dają szybki efekt leczniczy, ale także niekorzystnie wpływają na organizm ze względu na skutki uboczne.

Powszechnie wiadomo, że spożywanie miodu jest wskazane przy chorobach serca. Cukry proste występujące w miodzie są łatwo przyswajalne i tym samym szybko odżywiają mięsień serca. Miód powoduje obniżenie ciśnienia krwi i hamuje procesy miażdżycowe, wpływa na lepszy sen. Dzieje się tak dlatego, że pod wpływem miodu rozszerzają się naczynia wieńcowe mięśnia sercowego. Występująca w nim acetylocholina wzmacnia siłę skurczu i wydolności mięśnia serca.

Miód leczy schorzenia układu oddechowego. Działa bowiem napotnie, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Jest  więc także lekiem profilaktycznym leczy choroby przeziębieniowe. Usuwa chrypkę, kaszel i ból gardła. Pomaga ponadto w ostrych i przewlekłych stanach zapalnych nosa, gardła, migdałów, zatok, krtani i tchawicy. Działa przeciwalergicznie i jest pomocny w leczeniu kataru siennego oraz w zapaleniu płuc i oskrzeli. Zmniejsza bowiem obrzęk błon śluzowych i posiada właściwości wykrztuśne.

Miód działa korzystnie na pracę jelit i żołądka, ma bowiem właściwości lekko przeczyszczające, pobudza czynności wydzielnicze i motoryczne jelit. Jego regularne spożywanie wzmacnia ogólną odporność organizmu. Korzystnie wpływa na proces gojenia wrzodów żołądka i dwunastnicy. Zmniejsza bóle związane z tymi schorzeniami. Działa przeciwzapalnie i odnawiająco.

Miód przeciwdziała odwodnieniu organizmu, szczególnie u dzieci. Skraca bowiem czas trwania biegunek. Wspomaga przy leczeniu schorzeń wątroby  i woreczka żółciowego. Szczególnie po zatruciach lekami lub alkoholem. Występująca w miodzie cholina, obniża poziom lipidów w wątrobie i zwiększa wydzielanie żółci. Wspomaga także w leczeniu stanów zapalnych nerek i pęcherza moczowego. Zapobiega powstaniu kamicy w nerkach i pęcherzu moczowym. Zewnętrznie stosowany w leczeniu trudno gojących ran i oparzeń. Przyczynia się do szybkiego ich oczyszczenia.

Można więc stwierdzić, że miód pszczeli wykazuje wielokierunkowe, dobroczynne działanie na organizm człowieka przez:

Lecznicza dawka miodu wynosi 1-3 łyżki trzy razy dziennie. Dzieci 1-2 łyżeczki od herbaty trzy razy dziennie. Miód należy spożywać na czczo, po rozpuszczeniu w letniej wodzie. Wzmacnia to bowiem wydatnie jego działanie antybakteryjne. Kuracja trwa 2-3 miesiące. Można stosować go także do inhalacji i płukania dziąseł.

Przy schorzeniach skórnych, nie gojących się ranach stosujemy miód w formie opatrunków.

Należy pamiętać, że zażywanie miodu i innych produktów pszczelich powinno pozostać pod kontrolą lekarską.

Aby zastosować właściwą apiterapię (terapię miodową), należy znać właściwości poszczególnych typów i odmian miodu i ich przydatności w leczeniu schorzeń. Dawki kuracyjne miodu spożywane dziennie:

Kontrowersje wzbudza podawanie miodu niemowlętom. Zwolennicy uważają, że podawanie miodu  niemowlętom wpływa pozytywnie na ich rozwój. Przeciwnicy twierdzą, że w miodzie  występują drożdże i kwasy organiczne, które mogą uszkadzać błony śluzowe przewodu pokarmowego niemowlęcia, które są delikatne. Zaleca się, aby dzieciom od 4 do 16 lat podawać miód umiarkowanie. Osoby w starszym wieku, rekonwalescenci powinni spożywać dziennie od 40 do 60 gramów. Taka dawka zalecana jest również po leczeniu antybiotykami.


Norma polska wyróżnia następujące odmiany miodu:

Otrzymuje się także odmianowe miody z różnych masowo kwitnących kwiatów, np:

Miód rzepakowy
W miodzie rzepakowym znajdują się olejki eteryczne, garbniki, flawonoidy, związki gorczykowe, witaminy z grupy B, K i C, biopierwiastki, kwas nikotynowy, kumaryna, saponiny, cholina i śladowe ilości alkaloidów. Kwercetyna, kemperol i apigenina znajdująca się we frakcji flawonoidowej. Zawiera on małą ilość związków mineralnych lecz dobrze przyswajalnych przez organizm, między innymi żelazo - składnik hemoglobiny i nośnik tlenu w organizmie. Jest ono przyswajalne w 63%. Zawiera on także duże ilości boru, pierwiastka niezbędnego do budowy tkanki kostnej oraz prawidłowego funkcjonowania śledziony i tarczycy. Bor powoduje obniżenie poziomu estrogenów. Jest niezbędny u kobiet w okresie menopauzy. Jego brak powoduje utratę masy kostnej. Miód rzepakowy wykazuje jednak niską aktywność antybiotyczną.
Stosowany jest w chorobach wątroby i dróg żółciowych, w stanach zapalnych górnych  dróg oddechowych. Stosowany w miażdżycy i chorobach serca, głównie naczyń wieńcowych i układu krążenia. Stabilizuje bowiem ciśnienie krwi. Niezbędny przy zwyrodnieniach stawów i ubytkach masy kostnej.

Miód akacjowy
Miód ten charakteryzuje się wyższą zawartością sacharozy niż inne miody nektarowe o 7-10%. Zawiera on w swym składzie flawonoidy- olejek eteryczny. W składzie olejku znajdują się między innymi: linalol, farnezol, piperona, kwas syryngowy i śluzy. Typowa jest tu niska zawartość związków mineralnych. W jego składzie jest także lizozym. Przez okres 2 lat poziom lizozymu w  miodzie prawie się nie zmienia.

Charakteryzuje się niską aktywnością antybiotyczną. Jest on cenną odżywką regeneracyjną w stanach zmęczenia fizycznego i umysłowego, przydatny u chorych z nieinsulinozależnymi postaciami cukrzycy. Jest cenny w zaburzeniach trawiennych w stanach skurczowych i w stanach zapalnych żołądka i jelit.

Pomocniczo stosowany w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Przyspiesza bowiem odnowę błony śluzowej. Zalecany w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych. Wspomagająco stosowany przy leczeniu schorzeń nerek i układu moczowego. Stosowany w chorobach skóry, przykładany na rany działa podobnie jak inne miody.

Miód lipowy
W skład tego miodu wchodzą oleje eteryczne, flawonoidy - hespertyna, hesperydyna, rutyna, izokwercytuna, tiliarozyd oraz glikozyd tiliacyna, związek triterpenowy terakserol, garbniki, związki goryczkowe, saponiny. Z badań wynika, że miód ten zawiera średnio 67ugB-karotenu w 100g produktu. Zawiera także kwasy organiczne, tj kwas kumarowy, chlorogenowy i kawowy. Jest on ponadto bogaty w enzymy. Jednym z nich jest lizozym o silnych właściwościach antybiotycznych. Z tych względów wykazuje wysoką aktywność antybiotyczną. Wysokie wartości inhibinowe świadczą o jego silnym działaniu na drobnoustroje.

Jako środek leczniczy uważany jest za najlepszy przy przeziębieniu, grypie, w chorobach z wysoką temperaturą, w schorzeniach górnych dróg oddechowych. Niszczy drobnoustroje występujące na błonach śluzowych dróg oddechowych. Ma właściwości napotne, przeciwgorączkowe, przeciwskurczowe, przeciwkaszlowe i wykrztuśne. Wspomaga leczenie zapalenia oskrzeli i płuc.

Działa moczopędnie, likwiduje obrzęki, nieznacznie obniża ciśnienie krwi, wywołuje działanie rozkurczające i uspokajające. Zaobserwowano jego dużą skuteczność w schorzeniach układu nerwowego w stanach nadmiernego podniecenia nerwowego, stresu i bezsenności.

W leczeniu stanów zapalnych dróg oddechowych należy stosować łyżkę stołową miodu na szklankę ciepłego płynu. Najlepiej miód rozpuścić w naparze z kwiatów lipy (temp. do 40ºC) , owocu mliny, z sokiem cytrynowym. Dobrze jest stosować miód z mlekiem, czosnkiem i żółtkiem jaja. Wcześniej w filiżance mleka rozpuszczamy 1 łyżeczkę masła i studzimy do 40ºC. Miód ten ma właściwości napotne. Z tych względów przez dwa dni należy przebywać w łóżku.

Przy kaszlu korzystne jest picie naparu kwiatów malwy z dodatkiem do filiżanki napoju 2 łyżek stołowych miodu.

Osoby cierpiące na bezsenność powinny słodzić tym miodem inne napary ziół i pić je przed snem małymi łyczkami. W dłuższej kuracji uzyskujemy korzystne działanie uspokajające, rozkurczowe i lekkonasenne.

Miód lipowy jest skuteczny i aktywny w leczeniu schorzeń ginekologicznych oraz pomocniczo w leczeniu chorób układu moczowego, jak również w chorobach reumatycznych i schorzeniach przewodu pokarmowego.

Miód gryczany
W składzie tego produktu stwierdza się dużą ilość fruktozy. Świeży miód gryczany zawiera 51,6% fruktozy, 46,59% i 0,27% sacharozy. Zawiera znaczne ilości magnezu, żelaza i innych biopierwiastków, tj fosfor, miedź, cynk, bor, jod, nikiel, kobalt. Zawiera dużą ilość witaminy C oraz B1, B2 i PP. Ulega on rozkładowi do aglikonu kwarcytowego o działaniu przeciwdrobnoustrojowym. Rozkład taki przebiega podczas dojrzewania miodu. Odznacza się on znaczną kwasowością i jest bogaty w białko. Białko to zawiera aminokwasy - kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, leucyna. W miodzie tym znajduje się ponadto osiem aminokwasów egzogennych, między innymi fenyloalanina, treonina, walina, leucyna i izoleucyna. Zapewnia to bogatą wartość odżywczą tego miodu. Próbka miodu gryczanego przechowywana 8 lat zawierała około 4 ug/g lizozymu. Świadczy to o jego trwałości. Odznacza się on wysoką aktywnością antybiotyczną wobec gronkowców złocistych „Staphylococcus aureus” i pałeczek „Escherichia coli”.

Stosowany jest w chorobach serca i układu krążenia na podłożu miażdżycowym. Związki flawonoidowe i pochodne rutyny mają korzystne działanie na mięsień sercowy. Regulują one przepuszczalność ścian naczyń włoskowatych, polepszają ich elastyczność i wytrzymałość. Zabezpieczają tym przed pękaniem tych naczyń.

Miód gryczany znajduje lecznicze zastosowanie u chorych z dusznicą bolesną, w nerwicy serc i żołądka. Ponadto jako lek ochraniający i odtruwający wątrobę.

Występująca w miodzie duża ilość choliny zabezpiecza organizm przed uszkodzeniem wątroby i nerek. Miód ten zaleca się osobom chorym na cukrzycę insulinoniezależną. Podani tego miodu jest korzystne także w chorobach płuc i schorzeniach zakaźnych z podwyższoną temperaturą. Duża zawartość żelaza, witaminy C i białka powoduje, że jest on bardzo cenny w leczeniu niedokrwistości. Wykorzystywany u chorych w okresie rekonwalescencji, po zabiegach operacyjnych z utratą krwi, w stanach wyczerpania psychicznego. Przyczynia się do wzrostu hemoglobiny we krwi. Ma korzystny wpływ przy osłabieniu wzroku i słuchu oraz przy kłopotach z pamięcią. Wskazany jest w procesach odnowy tkanki kostnej, działa wspomagająco w terapii nowotworowej.

Miód wrzosowy
Miód odznacza się wysoką zawartością łatwo przyswajalnych białek. W porównaniu z innymi miodami ma najwyższą zawartość wody. Obecność substancji koloidowych jest typowa dla tego miodu. Powoduje jego galaretowatość. Flawonoidy występujące w tym miodzie, aktywne biologicznie stanowią cenną grupę związków. Miód ten bogaty jest w witaminy i biopierwiastki. W jego składzie są witaminy A, B2, B6, C, PP. Zawiera także dużą ilość żelaza łatwo przyswajalnego przez organizm. Charakteryzuje się znaczną kwasowością i znaczną aktywnością enzymatyczną, szczególnie enzymu fosfatazy. Stwierdzono, że zawiera on najwięcej kwercetyny i apigeniny. Zawiera on także glikozyd fenolowy arbutynę, garbniki, saponiny, skrobię i substancje żywiczne. Charakteryzuje się średnią lub niską aktywnością a antybiotyczną. Jego aktywne biologicznie składniki mają działanie moczopędne, bakteriobójcze i przeciwzapalne. Stosowany jest w schorzeniach nerek, dróg moczowych i gruczołu krokowego.

Zalecany jest mężczyznom po 40 roku życia jako środek profilaktyczny. Pomocniczo stosowany w kamicy nerkowej, skuteczny w chorobach związanych z trudnościami w wydalaniu  moczu. Ma działanie bakteriobójcze i przeciwzapalne. Stosowany jest w schorzeniach błony śluzowej jamy ustnej i gardła, np. po terapii antybiotycznej. Korzystnie wpływa w leczeniu przewlekłym stanów zapalnych migdałków podniebiennych, stanów zapalnych gardła i błon śluzowych jamy ustnej, w schorzeniach przewodu pokarmowego, żołądka i jelit. Polecany jest w dnie moczowej i dolegliwościach reumatycznych.

Miód wielokwiatowy
Miody wielokwiatowe z pełni lata i jesienne są bogate w enzymy, biopierwiastki i związki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym. Odznacza go duża zawartość krzemu, pierwiastka do prawidłowego funkcjonowania układu krwionośnego, do odnowy skóry, włosów i kości. Zawiera od 1,5 do 10 ug/100gB-karotenu - prowitaminy A. Chemiczny skład miodu jest bardzo zróżnicowany i decyduje o szerokim jego stosowaniu i wykorzystaniu w profilaktyce i lecznictwie.

Miód ten stosowany jest w chorobach alergicznych dróg oddechowych, tj. astmie oskrzelowej atopowej, w katarze siennym i alergicznym nieżycie nosa. Swoiste antygeny miodu tworzy duża zawartość pyłków kwiatowych wchodzących w jego skład, ziarenek tego pyłku.

Kurację leczniczą zaczynamy od spożycia jednej łyżeczki od herbaty miodu rano i zwiększamy ilość spożycia miodu do dawki wynoszącej 15 łyżeczek stołowych dziennie. Następnie stopniowo zmniejszamy ilość spożywanego miodu do 1 łyżeczki dziennie. Uzyskujemy znaczne złagodzenie, niekiedy całkowite ustąpienie choroby alergicznej. Badając wpływ takiego leczenia na chorych autorzy uzyskali w 90% poprawę, bądź wyleczenie z tego schorzenia.

Zapobiegawczo stosujemy przedstawioną kurację na miesiąc przed pyleniem roślin spożywając po 2 łyżeczki miodu 2-3 razy w tygodniu.

Żucie przez 15 minut kęsów miodu plastrowego daje także dobre efekty lecznicze.

Stosowany w chorobach serca i naczyń krwionośnych, wspomagająco w chorobie wątroby i woreczka żółciowego oraz w leczeniu grypy i chorób z przeziębienia oraz w chorobach dolnych dróg oddechowych, używany w stanach wyczerpania fizycznego.

Miód spadziowy ze spadzi iglastej
Po skrystalizowaniu ma barwę ciemnobrązową. W swym składzie zawiera charakterystyczne i wartościowe grupy związków, tj azotowe związki mineralne, dekstryny, kwasy organiczne i substancje antybiotyczne. W składzie miodu dominuje glukoza i fruktoza, czyli cukry redukujące. W  większej ilości, porównując do miodów nektarowych, występuj sacharoza łącznie z melecytozą. Melecytoza jest typowym składnikiem miodów spadziowych z drzew iglastych. W miodach nektarowych na ogół nie występuje. Temperatura 20-28ºC, przy wilgotności powyżej 70% sprzyja zwiększeniu melecytozy w spadzi.

Składnikiem miodów spadziowych z drzew iglastych są dekstryny, związki powstałe w wyniku niecałkowitego rozpadu skrobi. Opóźniają one krystalizację tych miodów. Istotnym składnikiem tego miodu są biopierwiastki. Jest ich od 4 do 9 razy więcej niż w miodach nektarowych. Miody spadziowe z drzew iglastych zawierają w łatwo przyswajalnej postaci związki żelaza, cynku, miedzi i boru. Zawierają ponadto potas, wapń, sód, fosfor, chlor, siarkę, magnez, mangan i kobalt.

Tylko miody spadziowe zawierają biopierwiastki: srebro, cynę, molibden i wanad. Zawierają one dwukrotnie wyższą zawartość związków azotowych, to jest białek, aminokwasów i enzymów, w porównaniu z miodami nektarowymi. Wśród enzymów miodów spadziowych dominują enzymy hydrolityczne, takie jak L i B-amylazy, zwane diastazami, B-fruktofuranzydaza (inwertaza) oraz L-glukozydaza (maltaza). Kwasowość ich jest wyższa od miodów nektarowych. Witaminy w składzie miodu to : A, B2, B6, C, PP i K.

Miód spadziowy z drzew iglastych ma dużą wartość dla zdrowia człowieka. Ma działanie przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe i przeciwkaszlowe. Przyspiesza powrót do zdrowia osób chorych na zapalenie oskrzeli, astmę oskrzelową, zapalenie płuc i gruźlicę. Przeciwdziała napromieniowaniu, reguluje przemianę materii i łagodnie przeczyszcza przy zaparciach, ma działanie zapierające przy biegunce.

Działa także przeciwbakteryjnie i rozkurczająco w stanach zapalnych jelit. Polecany w chorobach trzustki. Zapobiega miażdżycy mięśnia sercowego.

Zaleca się zużywanie od 100 do 120g miodu dziennie, w trzech dawkach przez okres 2-3 miesięcy przy chorobach zakrzepowych żył, guzów krwawnicowych odbytu, nerwicy serca, zapaleniu pęcherza moczowego, zapalenia nerek, kamicy dróg moczowych i zapaleniu gruczołu krokowego. Stosowany w chorobach reumatycznych i chorobach skóry. Oczyszcza rany i przyspiesza ich gojenie. Szczególnie rany zakażone gronkowcami i paciorkowcami.

Miód spadziowy ze spadzi liściastej
Miód ten zawiera komórki glonów -zielenic, jest on bogaty w zarodniki grzybów z rodziny „Conithecium”. W jednym gramie znajduje się 20.000 zarodników grzybów. Miody ze spadzi liściastej zawierają duże ilości melecytozy. Na przykład w miodzie ze spadzi lipowej stwierdzono 44,2% melacytozy. Jest on ceniony z uwagi na znaczną zawartość biopierwiastków, kwasów organicznych i enzymów. Ma nieco niższą przewodność właściwą od miodów ze spadzi iglastej. Miód ze spadzi liściastej wykazuje niską aktywność antybiotyczną, co różni go od miodu ze spadzi iglastej.

Miód ten wykazuje działanie moczopędne, przeciwzapalne i dezynfekujące. Z tych względów znajduje zastosowanie w leczeniu chorób dróg żółciowych, wątroby i jelit oraz w chorobach układu oddechowego. Jego walory odżywcze, wzmacniające, przeciwzapalne i odnawiające, powodują, że jest cennym produktem dla człowieka.

Miód nektarowo-spadziowy
Pod względem zawartości enzymów miód ten mieści się w średnim zakresie pomiędzy miodem nektarowym i spadziowym. Pod względem leczniczym, jego właściwości terapeutyczne łączą w sobie walory lecznicze miodu nektarowego i spadziowego. Miód nektarowo-spadziowy najlepszy jest w stanach wyczerpania fizycznego i psychicznego, w chorobach serca i układu krążenia, w zaburzeniach trawiennych.

Różnice miodów nektarowych i spadziowych według O. Harasima

Biopierwiastki	Ilość miligramów w 100 gramach miodu
	spadziowy	nektarowy
Potas	352,88	27,51
Fosfor	76,51	9,90
Chlor	16,51	3,06
Siarka	15,96	śladowo
Wapń	7,32	2,25
Magnez	6,03	3,03
Żelazo	3,1	śladowo

Na podstawie biopierwiastków występujących w miodach odmianowych Nie można przyjąć jednoznacznie, że oto miód spadziowy jest najlepszy na wszystkie choroby i schorzenia. Przedstawione w opisie miody odmianowe charakteryzują się bowiem zróżnicowanym składem i zawartością witamin, enzymów, białka, substancji aktywnych biologicznie niezbędnych dla organizmu przy różnych dolegliwościach i chorobach człowieka.

Badania cząstkowe, które były dotąd prowadzone w Polsce na pacjentach, jednoznacznie wykazały lecznicze właściwości produktów pszczelich na wiele schorzeń. Nie dawały one i ie wywoływały na ogół skutków ubocznych. Niektórych produktów pszczelich nie należy jednak stosować w apiterapi szczególnie osób wrażliwych na ich działanie tj. narażonych na stany uczuleniowe i alergie wywołane ich stosowaniem.

Nie należy także stosować tych produktów względem osób z chorobami nowotworowymi. Prowadzone badania wykazały, że spożywanie ich uaktywnia komórki nowotworowe. Tak dzieje się przy spożywaniu przez chorych mleczka pszczelego, w mniejszym stopniu pyłku pszczelego. Stwierdzono u nich szybciej postępujący proces choroby nowotworowej.

Podstawowym produktem pszczelim jest miód. Można stwierdzić, że lecznicze właściwości miodu są na ogół znane. Prof. dr Taberhf z USA prowadził badania na grupie osób narażonych na pylicę w związku z wdychaniem przez nich przez długi okres pyłów węglowych, krzemowych, mącznych, tytoniowych. Stwierdził, że pracownicy, którzy stale spożywali miód zapadli na pylicę 10 lat później. Francuski psychiatra dr Rehauld leczył pacjentów miodem. U wszystkich stwierdził regenerację sił psychicznych. W Hiszpanii i Belgii leczy się miodem osoby opanowane apatią. Miód zmniejsza także trujące działanie używek : kawy, tytoniu i alkoholu.